بررسی نقش کلیشه های جنسیتی کتاب های درسی سال اول دبیرستان در انتخاب رشته ی تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر

هدف از این پژوهش ، بررسی متون و تصاویر کتاب های درسی سال اول دبیرستان در خصوص نقشهای منتسب به مردان و زنان و بررسی نظرات دانش آموزان سال اول دبیرستان شهرتهران در مورد نقش های منتسب به مردان و زنان در کتاب های درسی و نقش آنها در انتخاب رشته ی تحصیلی شان است .برای رسیدن به هدف های فوق دراین پژوهش ، کتاب های درسی سال اول دبیرستان در سال تحصیلی 1390- 1389 مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار گرفته است و در ادامه مصاحبه ای با دانش آموزان سال اول دبیرستان در پایان سال تحصیلی ( خرداد ماه 90) صورت گرفته است . در این پژوهش از " راهنمای تحلیل تبعیض جنسی در کتاب های درسی و ادبیات کودکان " که بوسیله ی آندره میشل ارائه شده ، استفاده شده است و کتاب ها در سه بخش تحلیل کمی محتوا ( شامل ارزیابی آماری و مقایسه ای تعداد اشخاص مذکر و مونث ) ، تحلیل کیفی محتوا ( شامل مقایسه فعالیت ها و صفات خاص اشخاص مذکر و مونث) و تحلیل تبعیض جنسی در دستور زبان ( شامل کاربرد تبعیض جنسی در واژگان و قواعد دستوری ) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . بعد از تحلیل کمی و کیفی محتوای کتاب های درسی سال اول دبیرستان برای دستیابی به هدف های پژوهش، با 8 دانش آموز سال اول دبیرستان منطقه ی 6 شهر تهران مصاحبه ای انجام شد و پرسش های مصاحبه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . در نتیجه گیری کلی این پژوهش مشخص شد که کتاب های درسی سال اول دبیرستان آغشته به کلیشه های جنسیتی است زیرا بیشترین درصد اسامی و تصاویر کتاب ها متعلق به مردان است و در میان فعالیت های مختلف نیز عمده ترین سهم زنان در فعالیت های خانگی و کمترین آن در فعالیت های سیاسی - اجتماعی است . ویژگی های شخصیتی و رفتارهای اجتماعی منتسب به زنان و مردان نیز متاثر از پیشداوری هایی است که زن را جنس دوم و فرودست و مرد را جنس برتر معرفی می کند . در کتاب های درسی ، دختر مهارت های خانه داری را یاد میگیرد و پسر علوم و فنون را. کار در خانه و بیرون از خانه و بطور کلی در جامعه طوری بین زنان و مردان قسمت شده است که کارها و وظایف به زنانه و مردانه تبدیل شده است . بر طبق مصاحبه های انجام شده با دانش آموزان دختر و پسر ، گفته های آنان بازتابی از کلیشه های جنسیتی حاوی در کتاب های درسی است . دختران از طریق کتاب های درسی یادگرفته اند که پسران تواناتر از آنان در کارهای عملی و فنی هستند و رشته ی ریاضی و فنی- حرفه ای مناسب برای پسران دانسته اند و پسران نیز کارهای خانه را برای دختران مناسب یافته اند . متون و مواد کتاب های درسی فاصله ی زیادی بین دو جنس ایجاد می کنند . دانش آموز هیچ راهی برای گریز این کلیشه ها ندارد . کلیشه های موجود به الگوهایی بدل شده اند که تکرار آنها ملکه شدن بر اذهان را به همراه دارد ؛ به همین دلیل تجدید نظر در کتاب های درسی امری ضروری است .